ضوابط طراحی سقف های تیرچه و بلوک – قسمت دوم
سقف های تیرچه و بلوک یکی از انواع متداول سقف های بتنی هستند. طرح و اجرای آسان و صرفه اقتصادی، علت اصلی استفاده از این نوع سقف هاست.
یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده انواع ساختمان ها، سقف ها می باشند. از جمله سقف ها، سقف های بتنی هستند. سقف های بتنی، نقش اساسی در انتقال نیروهای قائم و افقی ناشی از بار های ثقلی و نیروهای جانبی شامل بار های باد و زلزله به سایر اعضای باربر بازی می کنند. سقف های بتنی علاوه بر اینکه تحمل کننده بارهای ثقلی در ساختمان ها هستند، براساس میزان صلبیت در هنگام زلزله وظیفه توزیع و انتقال نیروهای ایجاد شده در دیافراگم ها را به عناصر قائم باربر جانبی بر عهده دارند. در این مقاله ابتدا انواع و مزایای آنها را بیان کرده و پس از آن ضوابط طراحی سقف های تیرچه و بلوک را مطرح می کنیم. این مقاله در دو قسمت آماده شده است. در ادامه قسمت دوم را ملاحظه می کنید.
ضوابط و محدودیت های بلوک های سقفی – بتنی و سفالی
- ویژگی ها و روش های آزمون بلوک های سقفی مورد استفاده در سقف های تیرچه و بلوک، باید مطابق استاندارد ملی ایران به شماره 2909-2 با عنوان بلوک های سقفی مورد استفاده در سقف های تیرچه و بلوک، باشند. در این استاندارد ویژگی نمونه برداری و روش آزمون بلوک های سقفی آمده است.
- مواد تشکیل دهنده بلوک نباید روی بتن درجا اثر شیمیایی داشته باشد.
- ارتفاع و عرض بلوک های سقفی، تابع ضخامت کل سقف و فاصله تیرچه ها از همدیگر است. طول بلوک معمولا 20 الی 25 سانتی متر است. لبه های دو طرف بلوک جهت جابجایی بهتر بتن در بین دو بلوک (جان تیرچه)، به شکل شیب دار طراحی می شوند.
- وزن بلوک باید حداکثر 20 کیلو گرم باشد، به نحوی که به آسانی با دست در روی سقف جابجا شود. معمولا وزن بلوک سفالی، 7 کیلوگرم و وزن بلوک های بتنی با مصالح رودخانه ای، 11 الی 17 کیلو گرم است. ابعاد و وزن بلوک ها، با توجه به مشخصات کارخانه های سازنده، متفاوت است و جهت تعیین وزن و ابعاد دقیق آنها می توان به مشخصات فنی مربوطه مراجعه کرد.
ضوابط و محدودیت های بتن پوششی در سقف های تیرچه و بلوک
- بتن پوششی درجا، به عنوان جان تیرچه ها و همچنین به عنوان پوشش و قسمت فشاری مقطع T شکل در سقف های تیرچه و بلوک عمل می کند.
- حداقل ضخامت بتن پوشش روی بلوک ها، 5 سانتی متر و حداقل رده آن C 20 است.
- مشخصات مربوط به دانه بندی، نسبت آب به سیمان، طرح اختلاط و نگهداری بتن پوششی سقف های تیرچه و بلوک، وجه تمایزی نسبت به مشخصات کلی بتن ندارد و باید منطبق باآیین نامه بتن ایرانباشد.
نحوه تولید تیرچه برای سقف های تیرچه و بلوک
از آنجا که تولید سقف های تیرچه و بلوک در دو مرحله و به صورت پیش ساخته انجام می گیرد و همچنین بتن ریزی در محل انجام می شود، عملیات اجرایی سقف های تیرچه و بلوک به دو بخش تولید در کارخانه و تولید و اجرا در کارگاه تقسیم می شود. به طور معمول اجزای تولیدی در کارخانه شامل تولید بلوک، تولید تیرچه فولادی (در سقف با تیرچه فولادی با جان باز) و آرماتور های تیرچه بتنی، شامل آرماتور های کششی، فوقانی و عرضی (در تیرچه ی بتنی خرپایی) و آرماتور بندی و بتن ریزی تیرچه (در تیرچه بتنی پیش ساخته) است. سایر عملیات آرماتور بندی (از جمله آرماتورهای حرارتی) و نیز بتن ریزی، در محل کارگاه صورت می گیرد.
در تیرچه بتنی، خرپای تیرچه، شبکه پیش ساخته ای از آرماتور های کششی و عرضی و میلگرد اتصال بالایی است که به شکل خرپا به همدیگر جوش شده و ایستایی لازم را برای حمل و اجرا تامین می کند. فولاد مورد استفاده برای ساخت خرپا، علاوه بر دارا بودن مدول ارتجاعی کافی، باید جوش پذیر بوده و حداقل مجاز تنش (تغییر طول نسبی) در مرحله گسیختگی را دارا باشد.
این مقدار تنش در مورد فولادهای نرم (A-I)به 20 درصد، و برای فولاد های نیم سخت و سخت گرم نورد شده، به 18 درصد و در مورد فولادهای اصلاح شده به 8 درصد محدود می شود. اتصال اعضای خرپای تیرچه، معمولا توسط عمل جوشکاری تامین می شود و برای این منظور از دو روش جوش مقاومتی و جوش با قوس الکتریکی استفاده می شود.
بلوک بتنی در سقف های تیرچه و بلوک
بلوک های بتنی، معمولا در کارخانه های مجهز تولید می شوند. اما در صورت وجود ماشین آلات مناسب، در کارگاه های کوچک نیز قابل تولید هستند. به طور کلی تولید بلوک شامل 6 مرحله اساسی به شرح زیر است:
- انتخاب مصالح اولیه مناسب از نظر نوع، کیفیت و دانه بندی
- توزین صحیح مواد اولیه، برای ساخت بتن طبق مشخصات طرح شده
- مخلوط کردن بتن به حد کافی تا کسب کارایی مناسب
- قالب گیری بلوک در ماشین بلوک زن
- عمل آوردن در شرایط مناسب و با تجهیزات کافی
- انبارکردن بلوک های ساخته شده و تامین شرایط مناسب برای کسب مقاومت بیشتر
تولید بلوک در کارخانه ها و کارگاه ها معمولا توسط دستگاه های مجهز تمام اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک انجام می شود و پس از ساختن بتن در دستگاه های بتن ساز، بلوک ها توسط بلوک زن های ثابت و سیار، قالب گیری می شوند. در کارگا ه ها، تولید بلوک توسط دستگاه های بلوک زن سیار انجام می شود. در این روش تولید، بلوک ها روی زمین و در بستر های صاف بتنی قالب گیری می شوند.
بلوک سفالی در سقف های تیرچه و بلوک
این بلوک ها در ابعاد مختلف تولید می شوند. سطح بلوک های سفالی معمولا شیاردار است تا میزان چسبندگی آنها با بتن افزایش یابد. بلوک سفالی معمولا در کارخانه و به وسیله دستگاه های مجهز تولید می شود تا بلوک ها عاری از ترک و دانه های آهکی باشند و رنگ آنها کاملا یکنواخت بوده و به طور یکسان پخته شده باشد. سطح بلوک های سفالی باید عاری از انحنا و خمیدگی باشد و لبه های تیز و مستقیم و بافت ریز و متراکمی داشته باشند. عرض بلوک های سفالی معمولا 25 سانتی متر و وزن آنها حدود 3 تا 10 کیلو گرم متغیر است.